Ўзбекистон президенти «Марказий Осиё + Япония» биринчи саммитида қандай ташаббусларни илгари сурди?
«Ишончим комил, биргаликдаги саъй-ҳаракатларимиз билан янги марраларга эришамиз. Донишманд япон халқи айтганидек, «агар кучлар бирлаштирилса, тоғларни ҳам ўз ўрнидан силжитиш мумкин», — деди у.
Шавкат Мирзиёев саммитни тарихий деб атади ва 20 йилдан ортиқ вақт олдин айнан Япония «Марказий Осиё+» биринчи мулоқоти ташаббускори бўлганини эслатди. Бугунги кунда минтақа давлатлари Европа Иттифоқи мамлакатлари, АҚШ, Россия, Хитой, Германия билан шундай мулоқотни йўлга қўйган, келгуси йилда Жанубий Корея билан саммит ўтказиш режалаштирилмоқда.
Унинг таъкидлашича, минтақанинг Япония билан яқин савдо ва маданий алоқалари Буюк Ипак йўли давридан бери мавжуд. Мамлакатларни, шунингдек, «анъана ва урф-одатлар, маънавий, маданий ва оилавий қадриятлар ўхшашлиги» яқинлаштирмоқда.
«Биз Марказий Осиё мамлакатлари мустақилликка эришганидан кейинги давр мобайнида Япония ишончли ҳамкоримиз бўлиб келаётганини, минтақа ижтимоий-иқтисодий тараққиёти, инфратузилма, саноат ва энергетика базасини модернизация қилиш, фан ва таълим ҳамда кадрлар салоҳиятини мустаҳкамлашга салмоқли ҳисса қўшаётганини юксак қадрлаймиз», — деди президент.
Ўзбекистоннинг «Марказий Осиё + Япония» форматини ривожлантириш бўйича ташаббуслари
2040 йилгача ҳамкорлик стратегияси
Ўзбекистон «Марказий Осиё — Япония 2040» ҳамкорлик стратегиясини қабул қилишни таклиф этмоқда. Ҳужжатга «минтақа мамлакатларининг барқарор ривожланишига кўмаклашиш ва уларни глобал иқтисодий жараёнларга чуқур интеграция қилиш бўйича аниқ дастур ва лойиҳалар»ни киритиш мумкин, деди Шавкат Мирзиёев.
Янги ғоя ва таклифларни ишлаб чиқиш, ҳамкорликнинг кенг кўламли кун тартибини шакллантириш учун мамлакатларнинг етакчи таҳлил тузилмалари иштирокида Экспертлар форумини таъсис этиш муҳим, деди у. Тошкент келгуси йилда форумнинг биринчи йиғилишини қабул қилишга тайёр.
Ўзбекистон президенти давлат раҳбарлари даражасидаги саммитларни ҳар икки йилда бир марта ўтказишни таклиф қилди.
У Япониянинг адлия ва ҳуқуқ соҳасида янги доимий механизм яратиш ташаббусини қўллаб-қувватлади. Адлия вазирларининг биринчи учрашуви 2026 йилда Токиода бўлиб ўтиши керак.
«Марказий Осиёнинг бой табиий ва кадрлар ресурсларини Япониянинг саноат ва технологик салоҳияти билан бирлаштириб, бир-биримизни тўлдириш ва кучайтириш бўйича самарага эриша оламиз», деди Шавкат Мирзиёев.
У Марказий Осиёнинг инфратузилмалари ва саноатини ривожлантириш инвестиция жамғармасини таъсис этишни таклиф қилди. Унинг базасида минтақада йирик инфратузилма лойиҳаларини амалга ошириш учун Япония инвестициялари, технологиялари, муҳандислик стандартлари ва экспертизасини жалб этишга қаратилган «Сифатли инфратузилма» бўйича дастурни ишга тушириш мумкин.
Яна бир ташаббус — саноат кооперацияси, маҳаллийлаштириш ва технологиялар трансфери бўйича минтақавий платформа — Япония технопаркларининг Марказий Осиё тармоғини ташкил этиш.
Рақамли трансформация
Рақамли трансформация бугунги кунда иқтисодий ўсиш ва барқарорликнинг асосий омилига айланмоқда, деди Шавкат Мирзиёев. «Япония компаниялари рақамли иқтисодиёт сегментлари — саноатни автоматлаштириш, робототехника, бошқарувнинг интеллектуал тизимлари, янги авлод булутли ва телекоммуникация платформалари соҳаларида жаҳонда етакчидир».
У «Марказий Осиё — Япония» рақамли ҳаби — рақамли ечимлар, сунъий интеллект, «буюмлар интернети», киберхавфсизлик ва инновацион иқтисодиёт соҳаларида кўптомонлама ҳамкорлик платформасини яратишни таклиф қилди.
Транспорт инфратузилмасини ривожлантириш
Замонавий ва ишончли транспорт инфратузилмасини шакллантириш бўйича катта тажрибага эга бўлган Япония минтақада транзит ва логистика тармоғини ривожлантиришда асосий шериклардан бири бўла олади, деди президент.
«Биз тезюрар поездлар ва автомобиль йўлларини барпо этиш, транспорт йўлакларини рақамлаштириш, аэропортлар ва логистика марказларини қуриш лойиҳаларига Япония инвестициялари, технологиялари ва экспертларининг кўмагини жалб этишдан манфаатдормиз», деди у.
Президент Япониянинг Sojitz компанияси Тошкент янги халқаро аэропорти қурилишида иштирок этаётганини эслатди.
Ўзбекистон энергетик ўтиш ва «яшил» энергетикани ривожлантириш бўйича самарали иссиқлик станциялари, қуёш ва шамол энергия қурилмаларини барпо этиш, когенерация, йўқотишларни қисқартириш, зарарли газларни ушлаб қолиш ва фойдаланиш технологияларини жорий этиш каби лойиҳаларни биргаликда ишлаб чиқишни таклиф этмоқда.
Тошкентда Қайта тикланадиган энергетика соҳасида мутахассисларни тайёрлаш бўйича минтақавий марказни ташкил этиш ташаббуси илгари сурилди.
Минтақада ҳаво сифатини яхшилаш
Шавкат Мирзиёев Япониянинг «Яшил трансформация» ташаббусига уйғун бўлган, Марказий Осиё учун қабул қилинган «Яшил кун тартиби» минтақавий дастурини амалга оширишда ҳамкорликни чуқурлаштириш муҳимлигини таъкидлади.
У минтақада ҳаво сифатини яхшилаш бўйича қўшма дастурни ишга туширишни таклиф қилди. Дастур мониторинг, фильтрлаш ва чиқиндиларни камайтириш бўйича илғор ечимларни қўллаш, аҳоли учун барқарор ва хавфсиз экологик муҳитни яратишга қаратилган.
Президент, шунингдек, Оролбўйининг экологик муаммоларини ҳал қилишга кўмаклашиш ва сувни тежайдиган технологияларни жорий этиш лойиҳаларини ўз ичига олган Иқлим ўзгаришига қарши курашиш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бўйича қўшма ҳаракатлар режасини қабул қилиш, мулоқот доирасида атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бўйича идоралар раҳбарлари учрашувларининг янги форматини йўлга қўйиш ташаббусларини илгари сурди.
Сейсмик хавфсизлик
Япониянинг сейсмик хавфсизлик борасидаги улкан тажрибасини ҳисобга олиб, Ўзбекистон Сейсмик барқарорликни баҳолаш ва ошириш бўйича қўшма дастурни ишга тушириш тарафдоридир.
«Мақсад — япон экспертларини жалб этган ҳолда Марказий Осиёнинг йирик шаҳарларини комплекс сейсмик текширувдан ўтказиш, сейсмик барқарорликни ошириш юзасидан «йўл хариталари»ни ишлаб чиқиш, Япония модели асосида олдиндан огоҳлантириш тизимларини ишга туширишдир», — деди Шавкат Мирзиёев.
У Тошкент шаҳрида Япония стандартлари ва протоколлари бўйича муҳандислар, архитекторлар, қутқарув хизматларини тайёрлаш учун Минтақавий малака ошириш марказини очишни таклиф қилди.
Таълим ва кадрлар тайёрлаш
«Япониянинг таълим ва малакали кадрлар тайёрлаш соҳасидаги кўмагини юксак баҳолаймиз. Таълим, илмий ва академик алмашувларни бундан буён ҳам кенгайтирамиз ва қўллаб-қувватлаймиз», — деб давом этди президент.
У келгуси йилда Ўзбекистонда «Марказий Осиё + Япония» форматида таълим вазирларининг биринчи йиғилишини, шунингдек, минтақадаги етакчи университетлар ректорларининг илк форумини ўтказишни таклиф этди.
Давлат раҳбари ёшлар ҳамжамиятлари ўртасида узоқ муддатли алоқаларни шакллантириш, уларнинг ижодий, технологик ва профессионал салоҳиятини ривожлантиришга қаратилган Ёшларни ривожлантириш минтақавий тармоқ дастурларини қабул қилишни қўллаб-қувватлади.
Тинчлик ва барқарорлик
Шавкат Мирзиёев учрашув «жаҳон сиёсатида жиддий ўзгаришлар кечаётган, геосиёсий зиддиятлар кучаяётган ва йирик давлатлар ўртасида ўзаро ишонч заифлашаётган даврда» ўтаётганини таъкидлади.
«Бундай шароитда тинчликни сақлаш ва барқарорликни мустаҳкамлаш йўлидаги саъй-ҳаракатларимизни бирлаштириш алоҳида аҳамиятга эгадир», — деди у.
«Афғонистон ўзаро ҳамкорлигимизнинг яна бир муҳим йўналиши бўлиб қолмоқда. Уни тинч, барқарор ва бунёдкор ривожланиш сари бораётган мамлакат сифатида кўриш борасидаги бизнинг интилишларимиз якдилдир», — деди президент.
У «кўп йиллар давомида етакчи донор ва шериклар қаторида бўлиб келаётган Япониянинг» Афғонистон халқини қўллаб-қувватлаш борасидаги изчил позициясини юқори баҳолади.
«Ишончим комилки, бизнинг биргаликдаги ҳаракатларимиз ва умумий ҳиссамиз ушбу мамлакат аҳолиси турмуш даражасини яхшилаш, ижтимоий-иқтисодий ва инфратузилмавий ривожланиш, шунингдек, Афғонистонни минтақавий иқтисодий лойиҳаларга фаол жалб этишга хизмат қилади», — деди Шавкат Мирзиёев.
Саммит якунида Марказий Осиё мамлакатлари ва Япониянинг стратегик муҳим йўналишлардаги ҳамкорлигини мустаҳкамлашга қаратилган Токио декларацияси қабул қилинди.