2025-йилдаги аввалги афвлар натижасида қамоқхоналардан беларус республикаси, инсон ҳуқуқлари ҳимояси ва мустақил матбуотнинг деярли барча асосий вакиллари озод этилди. Озод қилинганларнинг кўпчилиги озодликка чиққач, ва дарҳол Беларусьдан депортация қилинди деб ВВС нашриёти хабар берди.

Украинанинг ҳарбий асирлар билан боғлиқ масалалар бўйича мувофиқлаштирувчи штаби маълум қилишича, Александр Лукашенко томонидан афв этилган 114 нафар шахс Украинага етиб келган. «Вясна» инсон ҳуқуқлари маркази хабар беришича, Украинага топширилганлар орасида Колесникова ва Бабарико ҳам бор.

Одатда, афв этилган сиёсий маҳбуслар Беларусь–Литва чегарасига олиб борилади. Хусусан, 2025-йилнинг ёзи ва кузида собиқ президентликка номзодлар Сергей Тихановский ва Николай Статкевич озод этилганда ҳам шундай бўлган эди.

Беларусь ва АҚШ маълум қилишича, Лукашенко мамлакатнинг асосий экспорт маҳсулотларидан бири — калий ўғитлари ишлаб чиқарувчи «Беларуськалий» компаниясига нисбатан санкциялар олиб ташланишига жавобан маҳбусларни афв этган.

Лукашенко матбуот хизмати билдиришича, маҳбуслар «Президент Трамп билан эришилган келишувлар доирасида ва унинг илтимосига кўра, Беларусь Республикасининг калий соҳасига қарши қўлланган ноқонуний санкциялар бекор қилиниши муносабати билан» озод этилган.

Биринчи бўлиб Мария Колесникова озодликка чиққан. 2020-йилдаги президент сайловларида у Бабариконинг сайлов штабига раҳбарлик қилган, овоз беришдан сўнг эса намойишлар етакчиларидан бирига айланган. Виктор Бабарико жамоаси вакили Игорь Кравцовнинг айтишича, Колесникова аллақачон синглиси Татьяна Хомич билан гаплашиб улгурган. Унинг сўзларига кўра, Колесникова деярли дарҳол Беларусь ҳудудидан ташқарига чиққан. Беларус мухолифати етакчиси Мария Колесниковага 11 йил озодликдан маҳрум этиш жазоси берилган, Максим Знак эса 10 йилга ҳукм қилинган.

Озодликка 2022 йилги Нобел тинчлик мукофоти лауреати Алесь Беляцкий ҳам чиққан. Инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси 4,5 йил қамоқда бўлган: 2023 йилда у солиқ тўламаслик ҳамда «жамоат тартибини қўпол равишда бузувчи акцияларни ташкил этиш ва молиялаштириш» айбловлари билан 10 йилга ҳукм этилган.

Шунингдек, 2020 йилда президентликка номзодини қўйган банкир Виктор Бабарико ҳам озод этилди. У 2021 йилда пора олиш айблови билан 14 йилга ҳукм қилинган эди. Банкирнинг ўғли Эдуард Бабарико ҳали ҳам қамоқда қолмоқда.

Афв этилганлар рўйхатига адабиётшунос ва сиёсатшунос Александр Федута, TUT.BY нашри бош муҳаррири Марина Золотова ва адвокат Максим Знак ҳам киритилган.

Жами шанба куни Александр Лукашенко 123 нафар маҳбусни афв этди. Унинг матбуот хизмати билдиришича, булар жосуслик ҳамда террористик ва экстремистик фаолият учун ҳукм қилинган шахслардир. Украина Президенти Владимир Зеленский маълум қилишича, афв этилганлар орасида беш нафар Украина фуқароси ҳам бор.

Озод этилганларнинг тўлиқ рўйхати ҳозирча маълум эмас, унинг бир қисми «Вясна» инсон ҳуқуқлари маркази сайтида эълон қилинган.

Ноябр ойи охиридан бери Лукашенко жами 156 нафар шахсни афв этган, улар орасида Буюк Британия, АҚШ, Литва, Украина, Австралия ва Япония фуқаролари ҳам бор. Илгарироқ, июнь ва сентябрь ойларидаги шундай музокаралардан сўнг ҳам Лукашенко ўнлаб беларус сиёсий маҳбусларини, жумладан мухолифат ветерани Николай Статкевич ва собиқ президентликка номзод Сергей Тихановскийни озод этган эди.