«Бугун уйғонмасак, эртага кеч бўлади». Президент ҳокимлар ва кенгашларга мурожаат қилди

2026 йил 1 январдан Ўзбекистоннинг барча 208 та туман ва шаҳрида ҳокимлар ва маҳаллий кенгашлар ўртасида ваколатларни тақсимлаш тизими жорий этилади. Бу ҳақда президент Шавкат Мирзиёев 26 декабрь куни парламент ва халққа йўллаган мурожаатида айтиб ўтди.

Янгиланган Конституциядан келиб чиқадиган ўзгартиришларга кўра, туман (шаҳар, вилоят) ҳокими ва халқ депутатлари кенгаши раиси лавозимлари ажратилди. Яқин-яқингача ҳокимлар тегишли ҳудудда бир вақтнинг ўзида ҳам вакиллик (кенгаш), ҳам ижроия (ҳокимият) ҳокимиятини бошқариб келган, бу эса ҳокимият тармоқлари ўртасидаги ўзаро тийиб туриш ва манфаатлар мувозанати принципини бузган.

Бу ўзгариш 2025 йил октябрь ойида бўлиб ўтган сайловлардан кейин кенгашлар, вилоятлар ва Тошкент шаҳри ҳокимлари учун кучга кирди. Туман ва шаҳар ҳокимликлари учун норма 2026 йилдан амал қилади.

Давлат раҳбари «бу жиддий сиёсий ислоҳот ҳокимлар ва ижро органларининг кенгашларга муносабатини тубдан ўзгартиришни талаб қилишини» айтди.

Унинг сўзларига кўра, ўтган йил давомида орттирилган амалий тажриба танланган йўналиш тўғри эканини тасдиқлаган.

«Биласизми, биз бир йил ичида тажриба тўпладик. Биз буни хўжакўрсинга эмас, балки юрагимиздан ўтказиб қилдик. Тажриба орттирдик. Бу тўғри бўлиб чиқди: майли секин-аста, майли қийин бўлса-да, халқнинг овози эшитила бошлади. У қулоққа ҳар доим ҳам ёқимли эшитилмаслиги, мақом (мусиқа)дек жарангламаслиги мумкин, лекин биз одамларнинг овозини эшитишни ўрганишга мажбурмиз», — деди президент.

Унинг сўзларига кўра, туман ва шаҳар кенгашлари аҳоли манфаатларининг ҳақиқий ифодачисига айланиши керак.

«Энди ҳар бир туман ва шаҳар кенгаши — халқ овози. Кенгаш — халқ муаммолари дегани. Нега бундай деяпман? Чунки буларнинг барчаси инсон қадри учун, одамлар рози бўлиши учун. Шунинг учун барча 208 та шаҳар ва туманда кенгашлар ишини йўлга қўйишимиз шарт. Бу янги тизим, сиёсий ислоҳотларнинг давоми, бошқа йўлимиз йўқ», — деди у.

Шавкат Мирзиёев фуқаролар ишончига фақат уларнинг таклифларини фаол инобатга олиш орқали эришиш мумкинлигини таъкидлади.

«Агар биз одамларнинг ишончини қозониб, уларни ўз ортимиздан эргаштирмоқчи бўлсак, янги тизимларни, одамларнинг ўзидан чиққан янги ғояларни жорий этишимиз керак. Одамлар: „Бизни тез-тез эшитинглар“ дейишади. Ҳа, ҳар бир масала бўйича ҳаммани эшитиб, қонунлар, қарорлар, фармонлар қабул қилинса, хатолар бўлади. Лекин хатолар камроқ бўлади. Одамлар тўғри таклиф беряпти».

Шунингдек, президент депутат сўровлари ижроси устидан қатъий назорат ўрнатилишини маълум қилди.

«Шу боис бундан буён ушбу кўрсаткичларга ҳам эътибор қаратинг. Келгусида депутат сўровлари ижроси — туман, шаҳар, вилоят ва республика депутатлари даражасида ҳар чоракда таҳлил қилиб борилади. Йўл қўйилган сансалорлик ҳолатлари бўйича жуда юмшоқ гапиряпман, лекин тушунган одам тушунади, материаллар прокуратурага юборилади».

Давлат раҳбари ислоҳотлар ижро ҳокимияти учун осон бўлмаслигини тан олди, бироқ уларнинг муқаррарлигини таъкидлади.

«Албатта, буни қабул қилиш осон бўлмайди. Ижро этувчи ҳокимият раҳбарлари учун — туман, шаҳар, вилоят ҳокимлари. Лекин бурчимиз бор: замон шуни тақозо этмоқда. Худо мададкор бўлсин. Бугун уйғонмасак, эртага кеч бўлади. Шунинг учун билиб қўйинг: прокуратура — қонун устуворлиги ва жазо муқаррарлигидир. Тамом. Менимча, бу адолатли тизим», — деди у.

2024 йил ноябрь ойида президент ҳоким ва кенгаш раислари ваколатларининг бўлинишини халқнинг 30 йиллик орзусини рўёбга чиқарган сиёсий ислоҳот деб атаганди.