Бензин нархи кўтарилишини бозор белгилайди, биз буни назорат қилаолмаймиз — Ўзбекнефтегаз масъули
UzNews.uz журналисти “Ўзбекнефтегаз” АЖ нефть логистикаси департаменти бошлиғи Жамшид Багировдан бензин савдоси ҳақида интервью олди.
Автомашиналарга қуйиладиган бензин ёқилғисининг нархи кўтарилишига нима сабаб бўлмоқда?
— Нефть маҳсулотларидан аҳолига автобензин ҳамда дизел ёқилғиси ишлаб чиқарилади. Буларнинг нархи ишлаб чиқариш тан нархидан келиб чиқиб белгиланади. Бензин ва дизел ёқилғиси юқори ликвидли монопол товарлар рўйхатига киради. Буларнинг аҳолига етказиб бериш, сотилиши ҳукумат қарори билан фақатгина биржа савдолари орқали амалга оширилиши белгиланган.
Бензин ёки дизел ёқилғиси нархини белгилашда “Ўзбекнефтегаз” АЖда ишлаб чиқарилган тан нархи белгиланади. Биржа савдоларида кейинчалик сотилиши учун бошланғич биржа нархи ҳисобланади. Бензин ёки дизел ёқилғиси нархи кўтарилишини бозор белгилайди. Биз буни назорат қилишимизга кучимиз етмайди. Биз жами ишлаб чиқарилган маҳсулотимизни эркин рақобат асосида биржа савдоларига қўямиз, мамлакатдаги АЁҚШлар биржадан сотиб олади. Кейин ўзлари хоҳлаган нархда сотишга ҳақлари бўлади.
Ўзбекнефтегазга тегишли бўлган UNG Petro ташкилотимиз бор. Мамлакат бўйича атиги 70 та бензин заправка аҳолига хизмат кўрсатади. UNG Petro заправкалари бутун мамлакатда 2-3 фоизни ташкил этади. Қолган 97-98 фоиз заправкалар хусусий секторга тегишли ҳисобланади.
Бу ҳеч кимга сир эмас, АИ — 80 маркали бензин 1 тоннаси учун 5,995 млн сўмда биржага қўйилади. Агар тадбиркор биржага чиқарилган 1 тонна бензинни 7 миллион 400 минг сўмга сотиб олса 1 тонна бензиндан энг камида 2-3 миллион сўмгача соф фойда олиши мумкин.
UNG Petro ташкилоти чет давлатлардан бензин импорт қиладими?
— UNG Petro бу алоҳида юридик ташкилот. Мамлакатда замонавий сўнгги русумдаги автомашиналар кўпайиб бормоқда. Мана шундай автомашиналарга юқори ва сифатли ёқилғи етказиб бериш мақсадида UNG Petro’да ўзининг кунлик савдосидан келиб чиқиб импорт қилинган бензин ҳам сотилмоқда. Бензин импорт қилишни режалаштириб чет эл ҳамкорларимиз билан шартномалар имзолаб қўйганмиз. Агар бензинга талаб кескин ошадиган бўлса буни дефицитининг ҳамда нархи кескин ошиб кетишини олдини олиш мақсадида ўзимиз тузган шартномаларимиз бор. Россия ва бошқа чет эл ҳамкорларимиз билан импорт масаласида шартномалар имзолаганмиз.
Ўтган йили бензин дефицит бўлганлиги боис бензин заправкаларда узундан-узун навбатлар пайдо бўлди. Бу йил шундай бўлмаслиги учун қандай чора тадбирлар кўрилмоқда?
— Ўтган йил қиш совуқ келганлигини инобатга олиб, ҳар бир вилоятда қанча автомашина борлигини ҳисобга олган ҳолда йил охиригача қанча бензин талаб қилишини режалаштириб олганмиз. Етмаган бензинни биз ўзимизда ишлаб чиқариб, нефтебазаларда захира яратганмиз. Бундан ташқари импорт бўйича шартномаларимиз бор.
Бундан ташқари ҳар бир вилоятда бензин импорт қила оладиган йирик тижорат компанияларига мамлакатга олиб кирган маҳсулотларини сақлашга жой яратиб берганмиз. Уларга ҳам қанча бензин импорт қилишлари учун режа берганмиз. Бу йил ҳам бензинга талаб ошадиган бўлса, “Ўзбекнефтегаз” АЖ ва вилоятлардаги хусусий тадбиркорлар билан биргаликда чоралар кўради. Бундан аввал бир кунда 4 минг тонна бензин биржага қўйилган бўлса, шундан ярими сотилиб ярми қолиб кетаётган эди. Бугунги кунга келиб биржага қўйилган бензиннинг барчаси сотилмоқда.
Жаҳонгир Сотволдиев суҳбатлашди