Қишлоқ ҳудудларини ривожлантиришда янги уфқлар

2024-йил 10-декабр куни Тошкентда қишлоқ аҳолисининг ҳаётини ўзгартирадиган ташаббусни амалга оширишдаги ютуқлар муҳокама қилинди – Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳамда БМТ Тараққиёт дастури билан биргаликда амалга оширилаётган “Қишлоқ жойларни барқарор ривожлантириш” ва “Қишлоқ жойларни комплекс ривожлантириш” лойиҳаларининг навбатдаги мажлиси бўлиб ўтди.

Ушбу лойиҳалар Ислом Тараққиёт Банки ва ОПЕК Халқаро Тараққиёт Фонди томонидан молиялаштирилмоқда. Бу лойиҳалар – узоқ ҳудудлар аҳолиси учун энг зарурий эҳтиёжларга, я’ни яхшиланган электр ва сув та’миноти, та’мирланган йўллар, сифатли тиббиёт ва та’лим хизматларига кириш имкониятини яратмоқда. Йил якунлари бўйича ишонч билан айтиш мумкинки, ушбу лойиҳалар қишлоқ аҳолиси учун ҳаётни қулайроқ ва келажагини ёрқинроқ қилишда катта ҳисса қўшмоқда.

Учрашувда вазирлик ва идоралар, маҳаллий ҳокимият органлари ҳамда халқаро ҳамкорлар иштирок этиб, 2024-йил натижаларини муҳокама қилишди ва 2025-йил учун режалари белгиланди.

Иқтисодиёт ва молия вазири ўринбосари Самандар Садуллаев та’кидлаганидек “Қишлоқ ҳудудларида турмуш даражасини ошириш мамлакатимиз ривожланишининг устувор йўналишларидан биридир. Бу бизнинг энг яхши лойиҳаларимиздан бири бўлиб, соғлиқни сақлаш ва та’лим соҳаларда амалий фойда келтириб, узоқ ҳудудларнинг барқарор ривожланишига ҳисса қўшмоқда”.

Қишлоқ жойларни барқарор ривожлантириш лойиҳаси (И-фаза)
Шуни та’кидлаш жоизки, ўтаётган йилнинг муҳим ютуқларидан бири – 40 маҳалла кластер ривожлантириш режаларининг ишлаб чиқилиши бўлди, бунда маҳаллий аҳоли фаол иштирок этди. Ушбу режалар фақат ғоялар рўйхати эмас, балки Қорақалпоғистон, Бухоро, Навоий ва Хоразм вилоятларидаги қишлоқ ҳудудларида янги ижтимоий инфратузилмани тиклаш ва қуришда ёрдам берадиган 895 та суб-лойиҳани амалга ошириш учун ҳақиқий йўл хариталаридир.

Асфалтланган йўллар ва яхшиланган канализация тизимларидан янгиланган тиббиёт муассасалари ва мактабларгача – ҳар бир суб-лойиҳада маҳаллий аҳоли эҳтиёжлари ва орзулари акс этилган. Лойиҳалар доирасида маҳаллаларда 1491 кишидан иборат 170 та ташаббускор гуруҳ ташкил этилиб, улар белгиланган вазифаларнинг бажарилишини назорат қилишмоқда. Қувонарлиси, аёллар бу жараёнларда фаол иштирок этиб, ўз ҳиссаларини қўшмоқда.

Шуни таъкидлаш жоизки, лойиҳа биргаликдаги са’й-ҳаракатлар орқали одамлар ва сайёрамизга ғамхўрликни бирлаштиради. Масалан, Оролбўйи ҳудудидаги қишлоқ тиббиёт пунктларида пропан кондиционерлари ўрнатилди, бу эса карбонат ангидрид газининг ҳавога чиқишини сезиларли даражада камайтиради. Бундай ташаббуслар, иқлим ўзгариши билан боғлиқ таҳдидларга нисбатан заиф бўлган аҳоли учун ўта муҳимдир. Маҳаллий мутахассисларга кондиционер тизимларини ишлатиш бўйича тренинглар ўтказилди, бу эса иштирокчиларга кундалик турмушда уй жиҳозларини онгли равишда ишлатиш имконини берди.

Ўтган йил давомида қишлоқ аҳолиси салоҳиятини ошириш мақсадида қишлоқ хўжалиги, энергия самарали лойиҳалаш ва қуриш, иқлим ўзгариши, электрон тижорат, давлат хизматларини онлайн олиш ва бошқа кўплаб соҳаларда 12 та турли тренинг ташкил этилди. Тренингларда 1852 киши иштирок этди.

БМТ Тараққиёт дастурининг Ўзбекистондаги доимий вакиласи Акико Фужии та’кидлаганидек, “Лойиҳа қишлоқ маҳаллаларининг рақамли трансформация қилиш имкониятларини максимал даражада оширади. Лойиҳа туфайли 54 190 нафар маҳаллий аҳоли давлат хизматларидан рақамли фойдаланиш имкониятига эга бўлди. Шунингдек, 8 та қишлоқ мактаби янги ИТ-ускуналар, жумладан, 128 та компютер ва интерактив смарт доскалар билан та’минлангани ёш авлод учун янги имкониятлар очмоқда”.

“Қишлоқ жойларни комплекс ривожлантириш” (ИИ-фаза)
2024 йилнинг муҳим воқеаларидан бири – Самарқанд, Қашқадарё ва Сурхондарё вилоятларининг 21 та туманидаги 157 та маҳаллани қамраб олган иккинчи лойиҳанинг бошланиши бўлди. Қишлоқ аҳолиси турмуш даражасини оширишга қаратилган катта мақсадлар ва вазифалар 2028 йилгача амалга оширилиши режалаштирилган.

Қисқа муддат ичида янги ўзгаришларга кучли туртки берган муҳим тадбирлар ўтказилди. Учта пилот ҳудуддаги 157 та маҳаллада аҳолини лойиҳани амалга ошириш жараёнига кенг жалб қилиш ва ўз маҳаллаларини ривожлантириш бўйича қарорлар қабул қилишда фаол иштирок этиш мақсадида тренинглар ташкил этилди. 11 000 киши, шу жумладан 4 413 аёл, ўз ҳаётларини яхшилаш учун қандай ўзгартиришлар қилиш мумкинлигини муҳокама қилишди. Ушбу учрашувлар фақат фикр алмашиш билан чекланиб қолмади — бу маҳаллаларни ривожлантириш бўйича аҳоли эҳтиёжларини инобатга олиб, қарорларни қабул қилиш имконияти бўлди. Натижада фермерлар, ёшлар, тадбиркорлар, шунингдек 345 аёл ва 15 ногиронлиги бўлган шахсларни ўз ичига қамраб олган 157 та ташаббускор гуруҳ ташкил этилди. Бу эса ўз навбатида лойиҳанинг инклузив ёндашувини та’минлади. Ушбу гуруҳлар суб-лойиҳалар амалга оширилишини назорат қилиб боради ва келажакдаги ўзгаришлар учун ҳақиқий ҳаракатлантирувчи кучга айланади.

Кейинчалик аҳоли таклиф қилган обектлар бўйича текширувлар ва баҳолашлар ўтказилди, натижада 780 та суб-лойиҳа маҳалланинг кластер ривожлантириш режаларига киритиш учун тасдиқлашди. Ҳар бир суб-лойиҳа маҳаллий ҳокимият органлари, вазирлик ва идоралар вакиллари билан учрашувларда муҳокама қилинди, ҳар бир қадам пухта ўйлаб чиқилди ва келишилди. Ҳамкорликдаги са’й-ҳаракатлар натижасида 41 та маҳалланинг кластер ривожлантириш режалари ишлаб чиқилди, уларнинг ҳар бири ривожланиш, гендер тенглиги ва экологик барқарорликка қаратилди. Ушбу ҳужжатларда маҳаллий аҳолининг орзу ва мақсадлари ўз аксини топди, улар ушбу кенг миқёсли жараённинг бир қисмига айланди.

Лойиҳалар ҳақида батафсил:

https://go.undp.org/JGd