«Ўзбекистон Афғонистон ва минтақанинг бошқа мамлакатларига киришда дарвоза бўлиши мумкин» — Словакия бош вазири
«Агар биз, словаклар, ақл билан иш тутсак, Ўзбекистон биз учун Афғонистон ва ушбу минтақанинг бошқа мамлакатларига кириш эшигига айланиши мумкин. Ҳаммаси ўзимизга боғлиқ — ҳамкорликка тайёрмизми ёки йўқми», — дея таъкидлади у. Аввалроқ Савдо ва инвестицияларни ривожлантириш агентлиги (SARIO) бош директори Роберт Симончич Словакия Европа Иттифоқи иқтисодиётига чуқур интеграциялашганини таъкидлаган эди — экспортнинг қарийб 80 фоизи ЕИ мамлакатларига тўғри келади, шунинг учун мамлакат учун ташқи иқтисодий алоқаларни диверсификация қилиш муҳимдир.
Унинг сўзларига кўра, Ўзбекистон президенти билан учрашув конструктив ва очиқ руҳда ўтган. «Ишбилармонлик форумининг ўзи Словакия компаниялари аллақачон бу ерда муваффақиятли лойиҳалар устида ишлаётганини тасдиқлайди. Бу лойиҳаларни янада ривожлантириш мумкин», — деди у.
Мисол тариқасида бош вазир шоли етиштириш режалаштирилган 500 гектар қишлоқ хўжалиги ерларини ижарага олган компаниялардан бирини келтирди.
«Президент Словакия компаниялари манфаатдор бўлса ва бу мамлакатда 50 га 50 шериклик тамойиллари асосида хўжалик фаолиятини олиб борса, ўзаро манфаатли бўлиши учун уларга кўпроқ ер беришга тайёрлигини аниқ таъкидлади», — деди Фицо.
Бош вазир, шунингдек, Ўзбекистоннинг автомобилсозлик соҳасидаги салоҳиятини қайд этди.
«Гап нафақат Словакияда ишлаб чиқарилаётган автомобиллар ҳақида, балки бу ерда мавжуд бўлган Америка ва Хитой автосаноати ҳақида ҳам бормоқда. Автосаноат соҳасидаги словак компаниялари бу ерда катта имкониятларни топишлари мумкин. Бу ерда Словакиянинг Matador компанияси (шина ишлаб чиқарувчи — таҳр.) вакили иштирок этганидан жуда хурсандман, у тегишли келишувларни имзолади», — деди бош вазир.
Сув ресурсларини бошқариш масалаларига алоҳида эътибор қаратилди. Унинг сўзларига кўра, Ўзбекистон тўғонларни бошқариш, қурғоқчилик, тошқинлар, шунингдек, қор кўчкиларини башорат қилиш хизматларидан манфаатдор — чунки мамлакат Словакия каби ушбу табиий ҳодисаларга дуч келади.
«Биз Ўзбекистон ҳукуматига ушбу соҳада ишлаш истагида бўлган словак консорциуми таклифини тақдим этдик», — деди бош вазир.
Энергетика ҳақида сўз юритганда, у Россиянинг «Росатом» давлат корпорацияси ва бошқа халқаро компаниялар иштирокида кичик атом электр станцияси (АЭС) қуриш лойиҳасига қизиқиш билдирилаётганини таъкидлаб ўтди.
«Ўзбекистон ўз қарорларини, жумладан, ўзи фойдаланмоқчи бўлган технологияларни танлаш масалаларида ҳам эркин қабул қила оладиган мамлакатдир. Ва, катта эҳтимол билан, бу Ўзбекистонда қўлланадиган Россия технологияси бўлади. Словакияда бешта реакторимиз борлиги ва олтинчиси якунланиш босқичида экани ҳисобга олинса, мамлакатимиз ўз тажрибаси билан Ўзбекистон учун атом энергетикаси бўйича ҳамкорликда қимматли ҳамкор бўлиши мумкин», — дейди Фицо.
Унинг таъкидлашича, гап нафақат электр энергиясини ишлаб чиқариш, балки тартибга солиш масалалари ҳақида ҳам бормоқда. Шу сабабли Словакия делегацияси таркибига регулятор идораси раиси киритилди, «чунки бу соҳа минтақа учун тобора муҳим аҳамият касб этмоқда».
Фицо, шунингдек, металлургия ва транспорт инфратузилмасига, жумладан, йўлларда оғирликни ўлчовчи тизимлар ва аэропортлар учун технологияларга сармоя киритиш режалари ҳақида гапирди. Масалан, Словакиянинг OFZ ферроқотишма компанияси Ўзбекистонда ишлаб чиқаришга 50 миллион евро сармоя киритишни режалаштирмоқда. Аввалроқ компания ишлаб чиқаришнинг бир қисмини Ангрен шаҳрига кўчиргани хабар қилинганди.
Словакия бош вазири меҳнат миграцияси масалаларига ҳам тўхталди.
«Биз Ўзбекистоннинг таклифидан жуда ҳайратда қолдик: 40 миллионга яқин аҳолига эга мамлакат хорижда бандлик учун 200 минггача ишчи кучи билан таъминлашга тайёр», — деди Роберт Фицо. Шу билан бирга, унинг қўшимча қилишича, Словакия ҳозирда 150 минг малакали ишчига муҳтож, биринчи навбатда — саноат, айниқса, автосаноат учун, аммо мамлакатга ҳамширалар ҳам керак.
Словакия ҳукумати раҳбари Ўзбекистонда Германия билан қўшма мутахассислар тайёрлаш модели аллақачон мавжудлигини таъкидлади — таълим бевосита мамлакат ҳудудида олиб борилади. «Биз ҳам бу жараёнда иштирок этишни истаймиз», — дея таъкидлади у.
У Словакиянинг Тошкентдаги элчихонасига визалар бериш бўйича фаол иш олиб бораётгани учун миннатдорлик билдирди. 2024 йилда Ўзбекистон фуқаролари учун 3000 га яқин ишчи визалари берилди — бу ўтган йилга нисбатан уч баравар кўп.
«Бу талаб фақатгина ўсиб боради, чунки Словакияда хорижий ишчи кучига катта эҳтиёж бор. Бизда истаган одам ишлаши мумкин. Фақат хоҳламаганларгина ишламайди. Шунинг учун қонуний миграцияга эътибор қаратишимиз кераклиги аниқ», — дея таъкидлади Фицо.
Томонлар Словакия саноати, хизмат кўрсатиш соҳаси ва бошқа тармоқлар учун мос кадрларни тўғридан-тўғри Ўзбекистонда ўқитиш учун кадрлар тайёрлаш марказларини қандай ташкил этишни муҳокама қиладиган бўлди.
Шунингдек, у Словакияда ўзбек маданияти кунлари ва Ўзбекистонда Словакия маданияти кунларини ўтказиш учун мамлакатлар ўртасидаги маданий алоқаларни кучайтиришни таклиф қилди.
Аввалроқ президент Шавкат Мирзиёев ва бош вазир Роберт Фицо Словакия ва Ўзбекистон ўртасида стратегик шериклик ўрнатиш тўғрисидаги қўшма декларацияни имзолаганди.
Аввал хабар қилинганидек, мамлакатлар товар айирбошлаш ҳажмини ошириш, агросектор, автомобиль компонентларини маҳаллийлаштириш, туризм ва фармацевтика соҳаларида йирик қўшма лойиҳаларни бошлашга келишиб олган. Томонлар IT стартаплар учун қўшма венчур фондини ташкил этиш ва ташкиллаштирилган миграцияни йўлга қўйиш устида иш олиб боради.
Словакия бош вазири мамлакатлар товар айирбошлаш ҳажмини 100 млн еврогача оширишни режалаштираётганини маълум қилди. У Ўзбекистонда амалга оширилаётган лойиҳалар — аэропортларда метеорологик тизимларни модернизация қилиш, транспортда ақлли ечимлар, Ангренда ферроқотишмалар ишлаб чиқариш ва бошқаларни санаб ўтди. Унинг сўзларига кўра, томонлар ўқ-дорилар ишлаб чиқариш ва танкларни модернизация қилиш бўйича ҳамкорликни ҳам муҳокама қилган.