Президент кичик АЭС қуриш лойиҳасини жадаллаштириш бўйича топшириқ берди

Президент Шавкат Мирзиёев 18 апрель куни энергетика соҳасидаги лойиҳалар, жумладан, кичик гидроелектр станциялар ва кичик атом электр станцияси қурилишининг бориши билан танишди, деб хабар қилди давлат раҳбари матбуот хизмати.

Прогнозларга кўра, 2035 йилда мамлакатда электр истеъмоли 121 млрд киловатт соат бўлиши ҳисоб-китоб қилинган. Шу боис 2030 йилга бориб, жами генерацияда «яшил» энергия улушини 54 фоизга етказиш режалаштирилган. Бунда энг салоҳиятли йўналишлар сув ва атом қувватларидан фойдаланиш экани қайд этилди.

2025−2026 йилларда умумий қуввати 167 мегаватт бўлган 2983 та микро ГЭС барпо этиш белгиланган. Ушбу лойиҳалар натижасида 500 млн киловатт соат экологик тоза электр энергияси ишлаб чиқарилади, 151 млн метр куб табиий газ иқтисод қилинади. Қурилиш даврида 1200 нафар, лойиҳалар ишга тушганидан кейин 520 нафар фуқаро ишли бўлади.

Энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов «Ўзбекистон 24» телеканалига берган интервьюсида 2025 йилда умумий қуввати 65 МВт бўлган 1185 та микро ГЭСни ишга тушириш режалаштирилганини маълум қилди. Уларнинг аксарияти тадбиркорлар томонидан ишга туширилади. Бундай лойиҳалар тадбиркорлик субъектлари учун қўшимча даромад манбаига айланиши мумкинлигини таъкидлади. Президент ГЭСнинг намунавий лойиҳаларини тайёрлаш, тадбиркорларга кўмаклашиш, халқаро молия институтлари маблағларини жалб этиш бўйича топшириқ берди.

Учрашувда келгусида атом энегрияси ҳам базавий манбалардан бирига айланиши кўзда тутилгани айтилди. Ҳозирги кунда кичик қувватли атом электр станцияси қуриш лойиҳаси устида иш олиб борилмоқда. Бўлажак станциянинг ҳар бир босқичи — лойиҳалаштиришдан то битгунга қадар Халқаро атом энергияси агентлигининг қатъий назорати остида бўлади, жаҳоннинг энг илғор тажрибалари ва хавфсизлик талаблари татбиқ этилади, дейилади хабарда.

Атом энергияси агентлиги директори Азим Ахмедхаджаев «Ўзбекистон 24» телеканалига берган интервьюсида мазкур йиғилиш сўнгги вақтлардаги учинчи йиғилиш бўлганини айтиб, атом энергетикаси масалалари шахсан президент назоратида эканини таъкидлади.

Давлат раҳбари кичик атом электр станциясини қуришда «етакчи компаниялар» иштирок этиши ҳақида алоҳида топшириқ берган.

«Биз бугун ушбу лойиҳани энг юқори савияда амалга ошириш учун Хитой, Венгрия, шунингдек, Европа ва Осиёнинг бошқа мамлакатлари компаниялари консорсиуми шакллантирилишини маълум қилдик», — деди «Ўзатом» раҳбари.

Унинг айтишича, Шавкат Мирзиёев барча чора-тадбирларни амалга оширишни жадаллаштириш, лойиҳанинг бориши ҳақида доимий маълумот бериш бўйича қўшимча топшириқлар берган.

• Атом электр станциясини қуриш бўйича шартнома 2024 йил 27 май куни Россия президенти Владимир Путиннинг Тошкентга ташрифи доирасида АЭС қурилиши дирекцияси ва «Атомстройэкспорт» («Росатом»нинг муҳандислик бўлими) ўртасида тузилганди. «Росатом» станция қурилишининг бош пудратчиси бўлади, қурилишга Ўзбекистон компаниялари ҳам жалб этилади.
• Президент Шавкат Мирзиёев кичик атом электр станциясини қуриш лойиҳасини «ҳаётий аҳамиятга эга» деб атаган. «Агар биз Ўзбекистоннинг янги тараққиёт босқичига чиқиш истиқболлари ҳақида ўйласак, катта миқдордаги уран захираларига эга ва уни учинчи давлатларга экспорт қилаётган мамлакатимиз учун бу лойиҳа ҳаётий аҳамиятга эга», — деганди у.
• «Росатом» раҳбари Алексей Лихачёвнинг айтишича, станцияни 2029 йилдан 2033 йилгача «босқичма-босқич» ишга тушириш режалаштирилган. Кичик АЭС атом музёрар кемаларида ишлатилган РИТМ — 200Н сув-сувли ядро реакторларига эга бўлади, аммо бу реакторлар билан ҳали ҳеч қандай қуруқликдаги АЭС қурилмаган.
• 2024 йил 10 сентябрь куни АЭС қурилиши дирекцияси ва «Атомстройэкспорт» станция лойиҳаси бўйича ишларни бошлаш тўғрисидаги протоколни имзолаган. Бу қурилиш майдонида тайёргарлик ишларининг фаол босқичи бошланиши ва лойиҳа ҳужжатлари ишлаб чиқилишини англатади.
• Энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов аввалроқ Ўзбекистонга барибир йирик АЭС кераклигини айтганди. Унинг қурилиши 2040 йилгача давом этиши мумкин.
• Март ойи охирида президент билан учрашувда юқори қувватли атом электр станциясини техник-иқтисодий жиҳатлари ҳамда уни барпо этиш режалари муҳокама қилинганди. «Росатом» ва «Ўзатом» катта қувватли атом электр станциясини яратиш лойиҳасини амалга ошириш истиқболлари масаласини кун тартибига киритган эди.